Νόσος Χεριών-Ποδιών-Στόματος (ιός Κοξάκι): Συμπτώματα, Μετάδοση και Αντιμετώπιση

Η Νόσος Χεριών-Ποδιών-Στόματος (γνωστή και ως νόσος Κοξάκι) είναι μία από τις πιο συχνές ιογενείς λοιμώξεις της παιδικής ηλικίας και χαρακτηρίζεται από υψηλή μεταδοτικότητα. Τα βασικά συμπτώματα περιλαμβάνουν μικρές φουσκάλες και εξανθήματα, κυρίως στις παλάμες, στα πέλματα και γύρω από το στόμα.

Τι προκαλεί τη νόσο;

Η νόσος προκαλείται από ιούς της ομάδας των εντεροϊών, κυρίως από το Coxsackievirus A16 (ιός Κοξάκι). Εμφανίζεται συχνότερα προς το τέλος του καλοκαιριού και το φθινόπωρο και πλήττει κυρίως παιδιά κάτω των δέκα ετών, αν και μπορούν να νοσήσουν και ενήλικες.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η λοίμωξη ξεκινά συνήθως με πυρετό, πονόλαιμο και απώλεια όρεξης. Ένα έως δύο 24ωρα αργότερα εμφανίζονται κόκκινες κηλίδες μέσα στο στόμα, οι οποίες μετατρέπονται σε μικρές επώδυνες φουσκάλες (άφθες) στα ούλα, τη γλώσσα και το εσωτερικό των παρειών.

Λίγο αργότερα παρουσιάζεται εξάνθημα με μικρές κόκκινες κηλίδες ή φουσκάλες στις παλάμες και στα πέλματα — εξού και η ονομασία Νόσος Χεριών-Ποδιών-Στόματος (Κοξάκι). Το εξάνθημα συνήθως δεν προκαλεί φαγούρα και υποχωρεί σταδιακά μέσα σε λίγες ημέρες. Μερικές φορές μπορεί να εμφανιστεί και στους αγκώνες, στα γόνατα, στους γλουτούς ή στη γεννητική περιοχή.

Πόσο διαρκεί;

Η περίοδος επώασης (από την έκθεση μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων) κυμαίνεται από 3 έως 10 ημέρες. Η νόσος συνήθως έχει ήπια και αυτοϊώμενη πορεία, με ανάρρωση μέσα σε 5–10 ημέρες χωρίς ειδική ιατρική αγωγή.

Υπάρχουν κίνδυνοι ή επιπλοκές;

Η νόσος Κοξάκι είναι κατά κανόνα καλοήθης, όμως σπάνια μπορεί να εμφανιστούν επιπλοκές όπως ιογενής μηνιγγίτιδα ή παροδικές αδυναμίες στα άκρα. Σε ορισμένα παιδιά έχει παρατηρηθεί προσωρινή απώλεια νυχιών.
Απευθυνθείτε στον παιδίατρο αν το παιδί έχει επίμονο υψηλό πυρετό, έντονη κακουχία ή δυσκαμψία στον αυχένα.

Πώς μεταδίδεται ο ιός Κοξάκι;

Η νόσος είναι εξαιρετικά μεταδοτική. Ο ιός Κοξάκι μεταδίδεται:

• με άμεση επαφή με ρινικές ή φαρυγγικές εκκρίσεις, σάλιο ή υγρό από τις φουσκάλες,

• με επαφή με κόπρανα (π.χ. κατά την αλλαγή πάνας),

• με σταγονίδια από βήχα ή φτέρνισμα,

• μέσω επιφανειών και παιχνιδιών που έχουν μολυνθεί.

Τα παιδιά είναι μεταδοτικά ακόμη και πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα, γεγονός που εξηγεί γιατί η νόσος εξαπλώνεται τόσο εύκολα σε βρεφονηπιακούς σταθμούς και σχολεία.

Μπορεί να ξανακολλήσει το παιδί;

Ναι. Υπάρχουν διαφορετικά στελέχη του ιού Κοξάκι, επομένως η ανοσία αφορά μόνο στον συγκεκριμένο τύπο που προκάλεσε τη λοίμωξη. Έτσι, είναι πιθανό ένα παιδί να νοσήσει ξανά με άλλο στέλεχος.

Αντιμετώπιση και φροντίδα στο σπίτι

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τον ιό Κοξάκι. Η αγωγή είναι συμπτωματική και στοχεύει στην ανακούφιση του παιδιού:

• Δώστε παρακεταμόλη ή ιβουπροφαίνη (στη σωστή παιδιατρική δόση) για πυρετό ή πόνο.

• Προσφέρετε κρύα ροφήματα, νερό ή γρανίτες, για να μειωθεί ο πόνος στο στόμα.

• Αποφύγετε όξινα ή πικάντικα τρόφιμα.

• Χρησιμοποιήστε τζελ ή διαλύματα με ήπια αναισθητικά για τις άφθες.

• Εφαρμόστε κρέμες με ψευδάργυρο για το εξάνθημα.

• Ενθαρρύνετε το παιδί να πίνει άφθονα υγρά και να ξεκουράζεται.

Πότε μπορεί να επιστρέψει στο σχολείο ή στην παιδική χαρά;

Δεν προβλέπεται υποχρεωτική καραντίνα, αλλά το παιδί καλό είναι να παραμείνει στο σπίτι μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα και να έχει επουλωθεί το δέρμα.
Ο ιός Κοξάκι μπορεί να αποβάλλεται με τα κόπρανα για εβδομάδες μετά την ανάρρωση, γι’ αυτό είναι απαραίτητη η σχολαστική υγιεινή των χεριών, ο καθαρισμός παιχνιδιών και επιφανειών και η σωστή απόρριψη πανών.

Μπορούν να κολλήσουν και οι ενήλικες;

Ναι, αν και πιο σπάνια. Ο ιός Κοξάκι μπορεί να προσβάλει γονείς, φροντιστές και εκπαιδευτικούς. Συνήθως η νόσος είναι ήπια, αλλά μπορεί να προκαλέσει πυρετό, πονόλαιμο και εξανθήματα.
Οι έγκυες και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί.

Συνοψίζοντας

Η Νόσος Χεριών-Ποδιών-Στόματος (ιός Κοξάκι) είναι συχνή, ήπια και αυτοϊώμενη. Με σωστή φροντίδα, ενυδάτωση και σχολαστική υγιεινή, η ανάρρωση είναι γρήγορη και πλήρης.
Οι γονείς χρειάζεται μόνο να γνωρίζουν τα συμπτώματα, να προσέχουν τη μετάδοση και να συμβουλεύονται τον παιδίατρο όταν κάτι τους ανησυχεί.

Dr. med. Δημήτριος Κωνσταντέλος