Μετά από 9 μήνες προσμονής και τις όποιες δυσκολίες της εγκυμοσύνης, ήρθε η στιγμή που το μωρό σας θα πάρει εξιτήριο από το μαιευτήριο. Η χαρά μεγάλη, αλλά και το άγχος των πρώτων ημερών είναι αρκετό, ιδιαίτερα για τους νέους γονείς, χωρίς προηγούμενη εμπειρία. Στο παρακάτω κείμενο θα προσπαθήσω να εστιάσω σε απαντήσεις από απορίες που έχει η πλειοψηφία των καινούργιων γονέων.
Θηλάζει το μωρό μου αρκετά;
Η πιο συχνή και ίσως πιο σημαντική ερώτηση των νέων γονέων και ειδικά των μητέρων που θηλάζουν είναι κατά ποσό η ποσότητα γάλακτος που λαμβάνει το βρέφος, ειδικά τις πρώτες μέρες, επαρκεί. Παρατηρείται πολλές φορές το φαινόμενο μια νέα μητέρα να νομίζει ότι επειδή το νεογνό κάνει έντονες θηλαστικές κινήσεις και παραμένει αρκετή ώρα στο στήθος, σιτίζεται και ικανοποιητικά. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, όπου οι μητέρες αφήνουν το μωρό πολύ ώρα στο στήθος πιστεύοντας ότι κατά αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλισθεί η πρόσληψη ικανοποιητικής ποσότητας γάλακτος από το μωρό. Ένας ευρέως διαδεδομένος τρόπος προσδιορισμού της ποσότητας που λαμβάνει το βρέφος κατά τον θηλασμό στα μαιευτήρια της Γερμανίας είναι το «βάρος θηλασμού». Πρόκειται για έναν απλό και αξιόπιστο τρόπο. Προαπαιτούμενο είναι μια απλή ηλεκτρονική βρεφική ζυγαριά. Η διαδικασία έχει ως εξής: Αμέσως πριν τον θηλασμό, η μητέρα ζυγίζει το μωρό με όσα ρούχα φοράει και σημειώνει το βάρος του. Μόλις τελειώσει ο θηλασμός ξαναζυγίζει με τον ίδιο τρόπο το βρέφος. Η διαφορά στο βάρος πριν και μετά το θηλασμό είναι περίπου η ποσότητα γάλακτος που έχει λάβει το μωρό κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Αυτή η διαδικασία θα πρέπει να επαναλαμβάνεται αρκετά συχνά κατα την διάρκεια των πρώτων ημερών και μέχρι να βεβαιωθούν οι γονείς και ο παιδίατρος ότι το μωρό λαμβάνει επαρκή ποσότητα γάλακτος. Για αυτόν τον λόγο είναι απαραίτητη η καθημερινή επικοινωνία με τον παιδίατρο τις πρώτες μέρες ζωής του παιδιού.
Πόση ώρα πρέπει να θηλάζει ένα νεογνό;
Εξαρτάται από το νεογνό. Τις πρώτες μέρες η διάρκεια θηλασμού δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 20-30 λεπτά (10-15 λεπτά στο κάθε στήθος). Στη συνέχεια το βρέφος είναι αυτό που καθορίζει τη διάρκεια θηλασμού. Τις πρώτες εβδομάδες ζωής το μωρό θα πρέπει να λαμβάνει τουλάχιστον 8 φορές την ημέρα γάλα (περίπου κάθε 3 ώρες). Ακόμα και κατά την διάρκεια της νύχτας θα πρέπει να ξυπνάτε το μωρό το αργότερο κάθε 3 ώρες και να του προσφέρετε γάλα.
Παίρνει το μωρό μου ικανοποιητικά βάρος;
Όλα τα νεογνά χάνουν βάρος τις πρώτες 2-3 μέρες μετά τη γέννησή τους. Πρόκειται για μια φυσιολογική διαδικασία του βρεφικού οργανισμού. Το βάρος που χάνουν είναι κυρίως αμνιακό υγρό που βρίσκεται σε πνεύμονες και γαστρεντερικό και αποβάλλεται τις πρώτες ώρες της ζωής μέσω της αναπνευστικής οδού καθώς και με τα κόπρανα.Αυτή η απώλεια βάρους δεν θα πρέπει να ξεπερνά το 10% του βάρους γέννησης. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να μιλήσετε με τον παιδίατρό σας.
Τα περισσότερα βρέφη ανακτούν το βάρος γέννησης το αργότερο μέχρι τη 10η μέρα ζωής.
Όταν το μωρό μπει πλέον σε μια ρουτίνα,μετά τις πρώτες εβδομάδες ζωής, τότε η πρόσληψη βάρους θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 20 γραμμάρια ημερησίως (2η-8η εβδομάδα ζωής) ή αλλιώς τουλάχιστον 150 γραμμάρια την εβδομάδα.
Για να έχετε μια εικόνα για το κατά ποσό ικανοποιητικά παίρνει βάρος το μωρό σας, θα πρέπει τις πρώτες μέρες να το ζυγίζετε 1 φορά την ημέρα γυμνό. Καλό θα είναι αυτό το ζύγισμα να γίνεται περίπου 1 με 2 ώρες μετά την σίτιση. Ο λόγος είναι απλός. Εάν ζυγίσετε το βρέφος αμέσως μετά τη σίτιση τότε το βάρος θα είναι πλασματικό, καθώς θα έχει προστεθεί και το βάρος θηλασμού.
Περιποίηση ομφαλού
Ο αφαλός του νεογνού χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα και προσοχή. Θα πρέπει να μένει πάντα στεγνός και να αερίζεται επαρκώς. Για αυτόν τον λόγο θα πρέπει πάντα να γυρνάτε το πρόσθιο μέρος της πάνας ώστε να μένει ο ομφαλός εκτός πάνας. Για τον καθαρισμό και την περιποίηση του αφαλού αντενδείκνυται το οινόπνευμα, γιατί μπορεί να προκαλέσει έγκαυμα στο ευαίσθητο δέρμα του μωρού. Το καταλληλότερο σκεύασμα είναι ένα αντισηπτικό τύπου Octenisept, που είναι ήπιο για το δέρμα. Θα πρέπει να τοποθετείται σε γάζα και να γίνεται συχνός καθαρισμός και στην βάση του ομφαλού.
Σε περίπτωση που αντιληφθείτε ότι ο αφαλός είναι ερεθισμένος και κόκκινος στη βάση του, μυρίζει άσχημα ή αιμορραγεί θα πρέπει άμεσα να επικοινωνήσετε με τον παιδίατρό σας για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο μόλυνσης (ομφαλίτιδα), η οποία είναι επικίνδυνη και χρειάζεται νοσηλεία.
Τι χρειάζεται το μωρό μου εκτός από γάλα;
Για τους πρώτους μήνες ζωής το βρέφος δε χρειάζεται τίποτα άλλο εκτός από γάλα και βιταμίνη D. Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη σωστή ανάπτυξη των οστών. Τα συμπληρώματα βιταμίνης D στην Ελλάδα κυκλοφορούν σε υγρή μορφή. Μια δοσολογία περίπου 400IU βιταμίνης D σε καθημερινή βάση είναι αρκετή. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 2 σταγόνες βιταμίνης D -ανάλογα πάντα με τις οδηγίες του κάθε σκευάσματος- ημερησίως. Ο τρόπος χορήγησης είναι είτε απευθείας στο στόμα του μωρού είτε με ένα μικρό πλαστικό κουταλάκι. Η διάρκεια χορήγησης της βιταμίνης D θα πρέπει να είναι οπωσδήποτε μέχρι το 2ο καλοκαίρι ζωής του παιδιού (π.χ. παιδί γεννημένο το καλοκαίρι θα πρέπει να λαμβάνει καθημερινά βιταμίνη D για ένα χρόνο. Παιδί γεννημένο τον χειμώνα για 1,5 χρόνο). Τσάι, χαμομήλι, ροφήματα τύπου κίντερτε δεν έχουν καμία θέση στη βρεφική διατροφή.
Οδηγίες ασφαλούς ύπνου
Για λόγους πρόληψης του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου το μωρό θα πρέπει να κοιμάται τους πρώτους 12 μήνες στο δωμάτιο των γονιών του σε κούνια δίπλα στο κρεβάτι τους και ΠΟΤΕ μαζί τους. Η πιο ασφαλής στάση ύπνου είναι ανάσκελα και αυτή θα πρέπει απαραιτήτως να προτιμάται. Η μέχρι πρόσφατα συνήθης στάση ύπνου στο πλάι έχει εγκαταληφθεί ως επικίνδυνη λόγω του κινδύνου το μωρό να γυρίσει μπρούμυτα. Το δωμάτιο θα πρέπει να αερίζεται αρκετά ενώ η ιδανική θερμοκρασία του χώρου κατα την διάρκεια του ύπνου θα πρέπει να είναι 16-18°C. Ιδανικά το μωρό θα πρέπει να κοιμάται σε υπνόσακο και χωρίς κουβέρτες και μαξιλάρι. Διαφορά λούτρινα κουκλάκια και αρκουδάκια δεν έχουν καμία θέση στο βρεφικό κρεβάτι. Περιττό να αναφερθεί ότι ο καπνός του τσιγάρου απαγορεύεται αυστηρά στον χώρο που ζει το βρέφος. Με αυτές τις απλές οδηγίες έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια το ποσοστό αιφνίδιου βρεφικού θανάτου περισσότερο από 80%.
Ποτέ μπορώ να βγάλω το μωρό μου έξω;
Δεν υπάρχει κανένας χρονικός περιορισμός για την πρώτη έξοδο του νεογνού. Ένα μωρό που παίρνει εξιτήριο από το μαιευτήριο μπορεί αμέσως να βγει βόλτα με τους γονείς του. Θα πρέπει να είναι καλά αλλά όχι υπερβολικά ντυμένο και να αποφεύγονται οι κλειστοί χώροι. Μια βόλτα σε ένα πάρκο είναι ιδανική.
Κάθε ποτέ μπορώ να κάνω το παιδί μου μπάνιο;
Γενικά τα βρέφη και ειδικά τα νεογνά δε χρειάζονται συχνό μπάνιο. Μία έως δύο φορές την εβδομάδα είναι αρκετές. Τοπικό πλύσιμο κατά την αλλαγή πάνας είναι αρκετό. Το βρεφικό δέρμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο και υπάρχει ο κίνδυνος ξηροδερμίας με το συχνό μπάνιο. Η ιδανική θερμοκρασία νερού είναι 37°C, ενώ σαπούνια και σαμπουάν, έστω και βρεφικά, θα πρέπει να αποφεύγονται. Η χρονική διάρκεια δε θα πρέπει να ξεπερνά τα 5 με 10 λεπτά για τους 3 πρώτους μήνες ζωής. Μετά τους 3 πρώτους μήνες μπορείτε να παρατείνετε τη διάρκεια του μπάνιου κατά 5 λεπτά τον μήνα. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι ιδανικά θα πρέπει να αποφεύγεται εντελώς το μπάνιο μέχρι να πέσει ο αφαλός.
Dr. med. Δημήτριος Κωνσταντέλος