Δυσκολεύεται το βρέφος σας να κοιμηθεί; Πεινάει περισσότερο ή είναι απλά ανήσυχο; Μήπως βρίσκεται σε περίοδο ταχείας ανάπτυξης; Παρακάτω θα δούμε πώς θα αναγνωρίσετε τα άλματα ανάπτυξης και τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε το παιδί σας σε κάθε ένα από αυτά.
Η ανάπτυξη των παιδιών τους πρώτους 14 μήνες ζωής είναι εντυπωσιακή. Σχεδόν κάθε μήνας περιέχει μια περίοδο ταχείας ανάπτυξης. Ως τέτοια εννοούμε μια φάση κατά την οποία το παιδί κάνει ένα άλμα ανάπτυξης. Το άλμα ανάπτυξης δε σημαίνει ότι το μωρό ξαφνικά μεγαλώνει, παρόλο που τα βρέφη παράλληλα αναπτύσσονται, δηλαδή ψηλώνουν και παίρνουν βάρος. Ως άλματα ανάπτυξης εννοούμε συνήθως τα στάδια ωρίμανσης του εγκεφάλου. Κατά τη διάρκειά τους το παιδί αποκτά νέες δεξιότητες στην αντίληψη, γνωρίζει και ελέγχει καλύτερα το σώμα του (κινητική ανάπτυξη) και βελτιώνει όλο και περισσότερο τα αισθητήρια όργανα του.
Πώς να αναγνωρίσετε ότι το παιδί σας βρίσκεται σε περίοδο άλματος ανάπτυξης:
Αυτές οι νέες δεξιότητες που αποκτά, μπορεί να επηρεάσουν τη διάθεσή του και να επιβαρύνουν το σωματάκι του. Το έντονο και συνεχές κλάμα καθώς και η διαρκής γκρίνια είναι συνήθως τα πρώτα σημάδια ότι το βρέφος-νήπιο βρίσκεται σε περίοδο ταχείας ανάπτυξης. Άλλα σημάδια περιλαμβάνουν τα εξής:
Το μωρό κοιμάται λιγότερο ή κάνει ανήσυχο ύπνο. Ωστόσο, μερικά μωρά μπορεί να κοιμούνται περισσότερο.
Το μωρό προσκολλάται περισσότερο στους γονείς του και θέλει να βρίσκεται μόνιμα στην αγκαλιά τους.
Το μωρό κάνει φασαρία όταν του αλλάζουν την πάνα.
Η διάθεση του έχει απότομες αλλαγές. Από γκρίνια σε χαρά και το αντίστροφο.
Συνήθως πεινάει περισσότερο ή αντίθετα μπορεί να τρώει λιγότερο.
Πιπιλάει τον αντίχειρά του συχνότερα ή αντίστοιχα ζητάει την πιπίλα του πιο συχνά.
Μερικά μωρά αποκτούν ξαφνικά φόβο και άγχος όταν βρίσκονται κοντά σε πρόσωπα που δεν γνωρίζουν, αποζητώντας έντονα την αγκαλιά οικείων τους προσώπων.
Όλα τα παραπάνω όμως θα μπορούσαν να έχουν σαν εξήγηση άλλους λόγους πχ την οδοντοφυία. Αν δεν είστε σίγουροι για τον λόγο αλλαγής διάθεσης του παιδιού σας καλό θα ήταν να επικοινωνήσετε με τον παιδίατρό σας.
Πώς να συμπεριφερθείτε κατά τη διάρκεια των αλμάτων ανάπτυξης:
Αντιδράστε σε αυτές τις φάσεις με όσο το δυνατόν περισσότερη στοργή, ακόμη και αν είναι πολύ κουραστικό. Τα παιδιά συνήθως αποζητούν έντονα την παρουσία σας. Προσπαθήστε να ανταποκριθείτε σε αυτό. Αυτή σας η αντίδραση δίνει στο παιδί το αίσθημα ασφάλειας που χρειάζεται, ώστε να ασχοληθεί ακόμα περισσότερο και χωρίς φόβο με τις νέες του δεξιότητες.
Πολλές φορές στις φάσεις αυτές τα παιδιά πεινούν περισσότερο και συχνότερα. Τα βρέφη που θηλάζουν, κατά τις περιόδους αλμάτων ανάπτυξης μπορεί να θέλουν να θηλάσουν μέχρι και 18 - 24 φορές μέσα σε ένα 24ωρο. Δίνουν την εντύπωση ότι δε χορταίνουν και είναι πολύ ανήσυχα. Το φαινόμενο αυτό έχει την εξής εξήγηση: εκτός από το αίσθημα πείνας αποζητούν τη σωματική επαφή για να αισθανθούν πιο ασφαλή. Μην ανησυχείτε λοιπόν ότι δεν τους φτάνει το γάλα. Η κάθε τέτοια φάση διαρκεί μόνο μερικές μέρες και δεν χρειάζεται να δώσετε συμπλήρωμα ξένου γάλακτος (ισχύει για μητέρες που θηλάζουν αποκλειστικά) μιας και κατά τη διάρκεια αυτών των φάσεων η παραγωγή γάλακτος είναι αυξημένη.
Ποτέ συμβαίνουν τα άλματα ανάπτυξης:
Συνολικά περιμένουμε 8 φάσεις αλμάτων ανάπτυξης τους πρώτους 14 μήνες ζωής, η κάθε μια εκ των οποίων διαρκεί περίπου μια εβδομάδα, πολύ σπάνια λίγο περισσότερο.
Πριν και μετά από αυτές τις περιόδους το μωρό είναι κατά κύριο λόγο ήρεμο, χρησιμοποιώντας και βελτιώνοντας τις δεξιότητες που έμαθε. Η χρονολογική ακολουθία των αλμάτων ανάπτυξης είναι αρκετά σταθερή σε όλα τα μωρά. Στην περίπτωση πρόωρων βρεφών τα χρονικά αυτά σημεία των αλμάτων ανάπτυξης μεταφέρονται σε μεγαλύτερη ηλικία ανάλογα πάντα με τις εβδομάδες προωρότητας. Για παράδειγμα εάν ένα μωρό γεννήθηκε 4 εβδομάδες πιο νωρίς, θα πρέπει να περιμένετε το πρώτο άλμα ανάπτυξης περίπου στις 9 και όχι στις 5 εβδομάδες ζωής.
Αναλυτικά οι 8 φάσεις των αλμάτων ανάπτυξης:
1η Φάση: 5η εβδομάδα ζωής
Αναπτύσσεται: προσοχή, ενδιαφέρον
Τι νέο να περιμένετε: χαμογελά για πρώτη φορά
Συμπεριφορά: κλαίνε περισσότερο, αυξημένη όρεξη, αποζητούν περισσότερο τη σωματική επαφή
Τι μπορείτε να κάνετε: θηλάστε συχνότερα, περισσότερος χρόνος αγκαλιά, να είστε διαθέσιμοι όταν αποζητά στοργή
Γενικά: Κατά τη διάρκεια του πρώτου άλματος ανάπτυξης, το μωρό σας αρχίζει να αντιλαμβάνεται το περιβάλλον του πιο έντονα. Βλέπει και ακούει πολύ καλύτερα. Και μυρίζει! Πολλοί γονείς έχουν πλέον την αίσθηση ότι το μωρό τους τούς αναγνωρίζει από τη μυρωδιά τους
2η Φάση: 8η εβδομάδα ζωής
Αναπτύσσεται: οι αισθήσεις γενικά και ειδικότερα η όραση, η ακοή και η αφή
Τι νέο να περιμένετε: ξεκινά να βλέπει τα χρώματα
Συμπεριφορά: αντιδρούν με κλάμα σε άγνωστα πρόσωπα, χρησιμοποιούν εντονότερα την πιπίλα
Τι μπορείτε να κάνετε: περπατήστε ενώ έχετε το μωρό αγκαλιά, τραγουδήστε του, κάντε απαλό μασάζ
Γενικά: Μόλις τρεις εβδομάδες μετά το πρώτο άλμα, το μωρό βιώνει το επόμενο. Τώρα είναι η σειρά των αισθήσεων, δηλαδή των ματιών, των αυτιών, του στόματος, της μύτης, καθώς και των χεριών (αίσθηση της αφής)
3η Φάση: 12η εβδομάδα ζωής
Αναπτύσσεται: στοχευμένες κινήσεις, κοινωνικότητα, φωνούλες
Τι νέο να περιμένετε: ξεκινά κραυγές, μαθαίνει τη φωνή του, βλέπει με προσοχή τις κινήσεις των ατόμων που βρίσκονται κοντά του
Συμπεριφορά: έχει περισσότερη όρεξη
Τι μπορείτε να κάνετε: θηλάστε συχνότερα, ξεκινήστε προγραμματισμένες καθημερινές διαδικασίες (πχ μπάνιο πριν τον ύπνο)
Γενικά: Σιγά-σιγά αναπτύσσεται και η κοινωνική συμπεριφορά. Το μωρό σας μπορεί ήδη να αντιδρά στις εναλλαγές της διάθεσής σας. Μπορείτε τώρα να ξεκινήσετε συγκεκριμένες τελετουργίες σε σταθερές ώρες. Χρησιμεύουν ως σημεία προσανατολισμού για το μωρό και του παρέχουν ασφάλεια
4η Φάση: 19η εβδομάδα ζωής
Αναπτύσσεται: ψηλώνει, ξεκινά να βάζει αντικείμενα στο στόμα του
Τι νέο να περιμένετε: ό,τι πιάνει το βάζει στο στόμα του, μαθαίνει τη σειρά διαφόρων γεγονότων, ξεκινά να γυρίζει το σώμα του
Συμπεριφορά: πεινάει συνεχώς, είναι ανήσυχο κατά τη διάρκεια της νύχτας
Τι μπορείτε να κάνετε: υπομονή, φροντίστε για την ασφάλεια του (πχ τι αντικείμενα βάζει στο στόμα του - κίνδυνος πνιγμονής, μην αφήνετε το μωρό χωρίς παρακολούθηση πχ στην αλλαξιέρα - κίνδυνος πτώσης)
Γενικά: Πρόκειται για ένα μεγάλο αναπτυξιακό άλμα. Το βρέφος μεταβάλλεται από «αβοήθητο μωράκι» σε ένα «μικρό παιδί». Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το μωρό μεγαλώνει ιδιαίτερα. Το μωρό σας βρίσκεται επίσης τώρα στη φάση του στοματικού ελέγχου και θέλει να πιάνει τα πράγματα με τα χέρια του και να τα βάζει στο στόμα του, για να τα εξετάζει
5η Φάση: 26η εβδομάδα ζωής
Αναπτύσσεται: συναισθήματα, ομιλία, κοινωνικοποίηση
Τι νέο να περιμένετε: διάφορα συναισθήματα, φλυαρία
Συμπεριφορά: δεν ικανοποιείται με τίποτα, προσκολλάται στους γονείς του, χαίρεται να δοκιμάζει καινούργιες εμπειρίες, ξεκινά να αντιλαμβάνεται το αίτιο και το αποτέλεσμα των πράξεων του
Τι μπορείτε να κάνετε: ξεκινήστε να χρησιμοποιείτε μάρσιπο, φροντίστε για την ασφάλειά του (πχ τι αντικείμενα βάζει στο στόμα του - κίνδυνος πνιγμονής, μην αφήνετε το μωρό χωρίς παρακολούθηση πχ στην αλλαξιέρα - κίνδυνος πτώσης)
Γενικά: Αυτή η περίοδος συχνά δεν διαρκεί τόσο πολύ όσο η προηγούμενη, αλλά είναι πολύ ενδιαφέρουσα από την άποψη της σωματικής ανάπτυξης. Κατά τη διάρκειά της πολλά παιδιά κάνουν τις πρώτες τους προσπάθειες να γυρίσουν και να μπουσουλήσουν. Το μωρό αρχίζει επίσης να μιλάει και να φλυαρεί
6η Φάση: 37η εβδομάδα ζωής
Αναπτύσσεται: η κινητικότητα, η κατανόηση διαφόρων κατηγοριών
Τι νέο να περιμένετε: πρώτες λέξεις, ξεκινά να επιθυμεί, μπουσουλάει, τρώει με το κουτάλι
Συμπεριφορά: θέλει περισσότερο παιχνίδι, πεινάει περισσότερο
Τι μπορείτε να κάνετε: ξεκινήστε να θέτετε όρια, διαλέξτε προσεκτικά ποια παιχνίδια θα χρησιμοποιεί
Γενικά: Αυτή η φάση είναι ζωτικής σημασίας για τον συντονισμό των κινήσεων του παιδιού σας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το μωρό σας συχνά γυρίζει μπρούμυτα και αρχίζει να κινείται εντονότερα. Τα ποδαράκια αρχίζουν να παίρνουν τη σωστή θέση και το μωρό θέλει να μπουσουλήσει
7η Φάση: 47η εβδομάδα ζωής
Αναπτύσσεται: η περιέργεια, η καθιστή θέση, η λεπτή κινητικότητα και η ομιλία
Τι νέο να περιμένετε: πειραματίζεται, ξυπνά το ένστικτο του παιχνιδιού
Συμπεριφορά: μωρουδίζει, έχει ξεσπάσματα θυμού
Τι μπορείτε να κάνετε: αφήστε το να ανακαλύπτει τον κόσμο, παίξτε μαζί του, δώστε προσοχή στα σκαλιά - κίνδυνος πτώσης
Γενικά: Σε αυτή την περίοδο μπορεί να συμβεί το μωρό σας να έχει μικρά ξεσπάσματα θυμού. Συχνά λέει την πρώτη του λέξη. Όταν το μωρό λέει μαμά ή μπαμπά, για πολλούς γονείς αυτή είναι η πιο όμορφη στιγμή του πρώτου έτους της ζωής του
8η Φάση: 55η εβδομάδα ζωής
Αναπτύσσεται: η προσωπικότητα, γίνεται συχνά αντιδραστικό
Τι νέο να περιμένετε: ξεκίνα να περπατάει, διεκδικεί τα θέλω του, τρώει μόνο του
Συμπεριφορά: είναι κυκλοθυμικό, δεν κοιμάται καλά
Τι μπορείτε να κάνετε: υπομονή, θέστε όρια, ξεκινήστε να χρησιμοποιείτε το “όχι” και το “μη” στη διαπαιδαγώγησή του
Γενικά: Στην τελευταία αυτή αυξητική περίοδο, το μωρό σας είναι ήδη ενός έτους και βρίσκεται στη μετάβαση από τη βρεφική στη νηπιακή ηλικία. Το μωρό σας προσπαθεί τώρα να περπατήσει για πρώτη φορά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ανάπτυξης, μπορεί επίσης να είναι ιδιαίτερα κυκλοθυμικό
Dr. med. Δημήτριος Κωνσταντέλος