Το πόσο μεγάλη είναι η ανάγκη για ύπνο και πώς κατανέμεται κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας ποικίλλει πολύ από παιδί σε παιδί και ανάλογα την ηλικία.
Πόσο ύπνο χρειάζεται ένα παιδί;
Τα παιδιά συχνά κοιμούνται περισσότερο από όσο πραγματικά χρειάζονται. Για αυτό τον λόγο πολλά παιδιά δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν όταν έρθει η ώρα του ύπνου.
Οι ανάγκες των παιδιών σε ύπνο μειώνονται όσο μεγαλώνουν, αλλά παραμένουν διαφορετικές από παιδί σε παιδί. Για παράδειγμα τα παιδιά ηλικίας 0-2 ετών χρειάζονται κατά μέσο όρο 12-13 ώρες ύπνου, ενώ στις ηλικίες 3-4 ετών οι ώρες αυτές μειώνονται σε 11-12. Αποκλίσεις μέχρι και 2 ωρών στους παραπάνω αριθμούς, είναι απολύτως φυσιολογικές.
Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά μειώνονται οι ώρες που κοιμούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για παράδειγμα τα νεογνά (0-28 ημερών) δεν μπορούν να ξεχωρίσουν την ημέρα από τη νύχτα. Κοιμούνται περίπου 5 με 6 φορές το 24ωρο, συνήθως 4 ώρες κάθε φορά. Αντιθέτως, τα περισσότερα παιδιά στην ηλικία του ενός έτους κοιμούνται περίπου 3 φορές το 24ωρο, 12 ώρες κατα τη διάρκεια της νύχτας (εκ των οποίων 6-8 ώρες χωρίς να ξυπνήσουν) και 2 φορές κατα τη διάρκεια της ημέρας (μικρής διάρκειας). Τα παιδιά στην ηλικία των 18 μηνών κοιμούνται συνήθως μόνο μια φορά κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ τα παιδιά 2 ετών υπάρχει περίπτωση να κοιμούνται μόνο τη νύχτα. Όλα τα παραπάνω είναι βέβαια ενδεικτικά και μπορεί να διαφέρουν αρκετά από παιδί σε παιδί.
Ο νυχτερινός ύπνος αυξάνεται από τις συνολικά 8 ώρες κατά τη νεογνική ηλικία σε 12 ώρες (υπολογίζεται ο συνολικός ύπνος και όχι ο συνεχόμενος) στην ηλικία των 12 μηνών. Στην ηλικία των 6 ετών ο αριθμός αυτός πέφτει στις 11 ώρες κατά μέσο όρο. Όπως και στον ημερήσιο, έτσι και στον βραδινό ύπνο οι αριθμοί αυτοί διαφέρουν από παιδί σε παιδί.
Πολλά παιδιά δυσκολεύονται να κοιμηθούν το βράδυ ή δεν μπορούν να ξυπνήσουν το πρωί. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορείτε για 2-3 εβδομάδες να σημειώνετε σε ένα ημερολόγιο πότε και πόσο κοιμάται το παιδί και να προσαρμόσετε αντίστοιχα τις ώρες που θα το βάζετε για ύπνο. Εάν βάσει ηλικίας χρειάζεται λιγότερο ύπνο από πριν, μπορείτε να καθυστερήσετε την ώρα που το βάζετε για ύπνο το βράδυ. Μπορείτε επίσης να προσπαθήσετε να μειώσετε την ώρα που κοιμάται το μεσημέρι.
Μεσημεριανός ύπνος. Ναι ή όχι;
Την ερώτηση αυτή την απαντούν συνήθως τα παιδιά από μόνα τους. Η ηλικία που ένα παιδί θα σταματήσει να κοιμάται το μεσημέρι εξαρτάται από το ίδιο το παιδί. Υπάρχουν παιδιά του δημοτικού που τους αρέσει περιστασιακά να κοιμούνται λίγο το μεσημέρι. Άλλα παιδιά δεν κοιμούνται το μεσημέρι, αλλά τους αρέσει να χαλαρώνουν για κάποια ώρα στον καναπέ πχ διαβάζοντας. Για αυτό τον λόγο ιδανικά θα πρέπει να προσαρμόσετε τον μεσημεριανό ύπνο του παιδιού σας ανάλογα με τις ανάγκες του. Μην επιβάλλετε τον μεσημεριανό ύπνο αλλά από την άλλη πλευρά μην τον απαγορεύετε όταν το παιδί σας δείχνει εμφανή σημάδια κόπωσης. Ωστόσο, εάν παρατηρήσετε ότι το παιδί δυσκολεύεται να κοιμηθεί το βράδυ ή δεν θέλει να πάει για ύπνο, ίσως σημαίνει ότι ο βραδινός ύπνος έχει καλυφθεί σε ένα σημείο από τον μεσημεριανό. Σε αυτή την περίπτωση μειώστε ή στην ανάγκη καταργείστε τον μεσημεριανό ύπνο.
Τι ώρα πρέπει να βάζω το παιδί μου για ύπνο το βράδυ;
Η σωστή ώρα που ένα παιδί θα πρέπει να κοιμάται το βράδυ προκύπτει από την ώρα που πρέπει να σηκωθεί το πρωί μείον τις ώρες ύπνου που χρειάζεται ανάλογα με την ηλικία του. Για παράδειγμα εαν ένα παιδί πρέπει καθημερινά να ξυπνάει στις 07:00 και χρειάζεται ημερησίως 10 ώρες ύπνου, τότε αυτό το παιδί θα πρέπει να κοιμάται το βράδυ στις 21:00. Σε περίπτωση που αυτό το παιδί κοιμάται καθημερινά και τα μεσημέρια τότε η ώρα που θα πρέπει να κοιμηθεί το βράδυ θα είναι αντίστοιχα αργότερα ανάλογα με τη διάρκεια του μεσημεριανού ύπνου.
Το παιδί μου δυσκολεύεται να πάει για ύπνο το βράδυ.
Ειδικότερα στη νηπιακή ηλικία δυσκολεύονται πολλοί γονείς να βάλουν τα παιδιά τους για ύπνο μιας και τα παιδιά δε θέλουν να “τελειώσουν” ακόμα την ημέρα ή γιατί φοβούνται ότι θα γίνει κάτι και δεν θα πάρουν μέρος. Σε αυτές τις περιπτώσεις η λύση είναι η συνέπεια. Για την αποφυγή λοιπόν τέτοιων καταστάσεων συμφωνείστε με το παιδί μια συγκεκριμένη ώρα στην οποία καθημερινά θα πρέπει να βρίσκεται στο κρεβάτι του και μην τη διαπραγματεύεστε. Βέβαια μπορείτε περιστασιακά και σε ιδιαίτερες πριπτώσεις (γιορτές, γενέθλια κα) να κάνετε εξαίρεση στη συμφωνία αυτή.
Βάζω το παιδί μου για ύπνο νωρίς γιατί χρειάζομαι και εγώ κάποιες ώρες χαλάρωσης.
Είναι δικαίωμα της μητέρας, του πατέρα ή και των δυο, κάποιες ώρες χαλάρωσης χωρίς το παιδί. Σε περίπτωση όμως που βάζετε το παιδί νωρίτερα για ύπνο μόνο για αυτόν τον λόγο, τότε το πιο πιθανό είναι ότι το βράδυ σας δεν θα είναι ήσυχο όπως το επιθυμείτε. Ειδικά τα μικρότερα παιδιά μπορούν πιο εύκολα να συνηθίσουν να κοιμούνται νωρίτερα αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να περιμένετε ότι το παιδί είτε θα ξυπνήσει νωρίτερα το πρωί, είτε θα ξυπνήσει κατα τη διάρκεια της νύχτας. Εάν το παιδί είναι μεγαλύτερο των τριών ετών, μπορεί για κάποια ώρα να απασχολεί μόνο του τον εαυτό του. Προσπαθείστε να του δώσετε να καταλάβει ότι χρειάζεστε και εσείς λίγο χρόνο για τον εαυτό σας. Συμφωνείστε μαζί του ότι κάθε μέρα μισή ή μια ώρα πριν τον βραδινό ύπνο θα μπορεί να διαβάζει ένα βιβλίο, να ζωγραφίζει ή να ασχολείται ήσυχα στο δωμάτιο του με κάτι που του αρέσει.
Dr. med. Δημήτριος Κωνσταντέλος